CISPLATINELaatste bijwerking : 2024.04.24 |
|||||||||
| Synoniem: | |||||||||
| Toedieningsweg: | parenteraal | ||||||||
| Klasse(n): | |||||||||
| Preconceptie | 0-3 | 4-6 | 7-9 | Perinataal | Borstvoeding | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| neen II | neen II | check II | check II | check II | neen II | |
| 6 maanden | geen info | 20 dagen | ||||
Cisplatine wordt beschouwd als teratogeen, wanneer toegediend tijdens de periode van organogenese. Dierexperimenteel onderzoek wijst op complicaties. Een wachttijd wordt aanbevolen (minstens 6 maanden).
Borstvoeding is tegenaangewezen wegens overgang van platinaverbindingen in moedermelk, met ongekende duur.
Tijdens de behandeling met cisplatine en gedurende op zijn minst de volgende 6 maanden, dienen aangepaste maatregelen genomen te worden om elke voortplanting te vermijden, dit is van toepassing op patiënten van beide geslachten [SKP Cisplatine Accord Healthcare 04 2023].
Op een totaal van 103 zwangerschappen (waarvan 2 tweelingen) was er in 5 gevallen blootstelling aan cisplatine gedurende het eerste trimester. Bij 1 van deze gevallen werden ernstige misvormingen gezien na polytherapie waarvan cisplatine deel uitmaakte (1/5) [NTP].
Op basis van de farmacologische eigenschappen ervan veroorzaakt cisplatine vermoedelijk ernstige geboorteafwijkingen [SKP Cisplatine Accord Healthcare 04 2023 ].
Briggs rapporteert over één patiënte die behandeld werd terwijl ze ongeweten zwanger was. De behandeling bestond aanvankelijk uit docetaxel en cisplatine (week 8 tot 18) en werd gewijzigd naar gemcitabine en cisplatine (week 19 tot 22). Twee maanden na de laatste dosis werd zwangerschap vastgesteld. In week 33 onderging ze een keizersnede en bracht een normaal dochtertje ter wereld van 1490 g met gunstig evoluerende Apgar scores. Het kind ontwikkelde normaal (10 maanden opvolging) [Briggs].
Dierexperimenteel:Cisplatine is mutageen bij bacteriën en leidt tot chromosomale aberraties in een cultuur van dierlijke cellen. Cisplatine is teratogeen en embryotoxisch bij muizen. Het carcinogeen potentieel van cisplatine is aangetoond geweest bij laboratoriumdieren [SKP Cisplatine Accord Healthcare 04 2023].
Tweede trimester:Op een totaal van 103 zwangerschappen (waarvan 1 tweeling) was er in 99 gevallen blootstelling aan cisplatine gedurende het tweede en/of het derde trimester. Van de 4 ernstige misvormingen werd slechts één toegewezen aan cisplatine (1/99) (cf. polytherapie) [NTP].
Dierexperimenteel:Geen specifieke informatie beschikbaar.
Zie tweede trimester.
Dierexperimenteel:Geen specifieke informatie beschikbaar.
Perinataal (steeds rekening houden met de gegevens bij de actuele trimester) :Zie tweede trimester.
Dierexperimenteel:Geen specifieke informatie beschikbaar.
Opvolging :Over 68 kinderen zijn gegevens bekend (20 dagen tot 11 jaar oud). Bij 3 kinderen werden complicaties gezien (onder andere gehoorverlies, Asperger syndroom, schoolachterstand) [NTP].
Gehoorverlies werd bevestigd in een recentere studie. In deze studie werd binnen 6 jaar gehoorverlies vastgesteld bij 3 van de 8 onderzochte kinderen [Vandenbroucke et al. 2020].
Dierexperimenteel:Geen specifieke informatie beschikbaar.
L5
Cisplatine gaat over in de moedermelk zoals aangetoond in verschillende publicaties over concrete gevallen. Cisplatine kan de aanmaak van moedermelk nadelig beïnvloeden [SKP Cisplatine Accord Healthcare 04 2023][LACTMED 03 2024].
Geven van borstvoeding wordt afgeraden tot minstens 20 dagen na de laatste dosis cisplatine, maar de aanwezigheid van platina in moedermelk is afhankelijk van de toegediende dosis en kan langer duren dan 20 dagen. In ideale omstandigheden wordt de afwezigheid van platina via analyse aangetoond. Gastro-intestinale stoornissen kunnen voorkomen bij de zuigeling indien toch borstvoeding wordt gegeven [Hale].
Dierexperimenteel:Geen specifieke informatie beschikbaar.
| Preconceptie | Zwangerschap | Borstvoeding | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| check II | check III | |||||
| 6 maanden | geen info | ← Condoom gebruiken / Onthouding | ||||
Cisplatine kan irreversibele onvruchtbaarheid veroorzaken. Conservering van sperma wordt aangeraden voor het starten van de behandeling. Een wachttijd (minstens 6 maanden) wordt aanbevolen.
Cisplatine kan irreversibele onvruchtbaarheid veroorzaken. Abnormale spermatogenese wordt soms (= bij één of meer dan één op 1000 patiënten) vastgesteld. Conservering van sperma wordt aangeraden voor het starten van de behandeling [SKP Cisplatin Accord Healthcare 04 2023].
Dierexperimenteel:Geen specifieke informatie beschikbaar.
NVDR: Abnormale spermatogenese wordt soms gemeld (zie beïnvloeding van de vruchtbaarheid). Overgang via het sperma kan niet uitgesloten worden.
Dierexperimenteel:Geen specifieke informatie beschikbaar.
NTP = National Toxicology Program, NTP Monograph. Developmental Effects and Pregnancy Outcomes Associated With Cancer Chemotherapy Use During Pregnancy. US Department of Health and Human Services, May 2013, 234 pages.
Vandenbroucke T, Verheecke M, van Gerwen M, et al. Child development at 6 years after maternal cancer diagnosis and treatment during pregnancy. European Journal of Cancer 2020; 138: 57-67
Cytotoxische geneesmiddelen toegediend binnen de 10 dagen na conceptie geven een alles-of-niets effect. De organogenese start vanaf de 10de dag en is na 8 weken een feit. Toedienen van cytostatica in deze periode verhoogt de kans op misvormingen sterk. Wanneer één cytostaticum wordt toegediend wordt de kans op misvormingen op 7 tot 17% geschat. Deze kans verhoogt met 25% bij combinatietherapie. Vermijden van foliumzuur-antagonisten vermindert de kans op misvormingen met 6%.
Conclusie : chemotherapie is tegenaangewezen gedurende het eerste trimester.
[Dekrem J, Van Calsteren K, Amant F. Effects of fetal exposure to maternal chemotherapy. Pediatric Drugs 2013; 15 (5): 329-334]
Geen specifieke informatie beschikbaar.